Buurtbewoners trekken aan de bel over windmolens en gezondheid
Woon je naast een windpark, dan weet je hoe het voelt: dat voortdurende gezoem en lage gebrom drijft je soms tot waanzin. Huisartsen krijgen steeds meer mensen aan de lijn met slapeloosheid, knallende hoofdpijn en zelfs sombere, suïcidale gedachten. En terwijl een vers rapport van onderzoeksinstituut Nivel zegt dat windturbines in de buurt geen extra gezondheidsklachten veroorzaken, reageren artsen daar schamper op. In de spreekkamer zien ze iets totaal anders en voelen ze zich machteloos.
Meeden in de praktijk: wegvluchten voor het gezoem
In Meeden, vlakbij Windpark N33 in Groningen, vertelt een huisarts dat een stel thuis een geluidsdichte kast liet bouwen om nu en dan aan het monotone brommen te ontsnappen. ’s Nachts zoeken veel mensen een andere slaapplek: een hutje in Drenthe, logeren bij familie of een nachtje op een boot in Friesland. Als het maar even stil is.
Sinds Windpark N33: klachten stapelen zich op
Sinds de 35 turbines in 2020 aangingen, registreerde stichting Tegenwind N33 bijna achthonderd meldingen. De huisarts in Meeden schat dat ruim een derde van het dorp last ervaart. Chronisch slaaptekort bouwt zich op en slaat om in stress, woede, vermoeidheid en een kort lontje. Ouders vertellen dat kinderen minder meekomen op school en thuis ontploffen om niks. Volgens de arts leidt dit tot ruzies, depressies en zelfs suïcidale neigingen. Ondanks herhaalde noodsignalen naar de politiek gebeurt er amper iets, zegt hij: als arts sta je erbij en kijkt ernaar.
Den Bosch: leven met slagschaduw en knallende koppijn
Ook buiten het noorden klinken klachten. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier hoge turbines. Huisarts Sylvia Manen ziet mensen met duizeligheid, migraine en een constant gevoel van onrust en angst. Eén patiënt verplaatste haar hele dagelijkse leven van de woonkamer naar de keuken, puur om minder last te hebben van het geluid en de strakke slagschaduw. Dat zijn aanpassingen die je normaal nooit in je eigen huis zou maken.
Het Nivel-rapport: geen extra zorg rond turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg analyseerde huisartsgegevens uit 2012–2021. De conclusie: mensen die dichtbij windturbines wonen komen niet vaker met acute of chronische klachten bij de huisarts dan mensen die verder weg wonen. Klinkt geruststellend, maar dat strookt volgens artsen niet met wat zij dagelijks zien. De kritiek uit de praktijk is dan ook stevig.
Felle kritiek op de aanpak: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl noemt het rapport ronduit broddelwerk. Hij vindt het methodologisch zwak om op basis van postcodegebieden en diagnosecodes te suggereren dat turbines geen gezondheidseffect hebben. Zo’n conclusie is volgens hem niet te verantwoorden. Bijl, wetenschappelijk adviseur van het artsencollectief Wind Wiki, pleit voor degelijker onderzoek dat kijkt naar persoonlijke blootstelling, piekniveaus, laagfrequent geluid en of je met open ramen slaapt of juist niet.
Bestuurders met tunnelvisie en genegeerde risico’s
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp spreekt van tunnelvisie bij bestuurders. Het lijkt soms alleen te draaien om zoveel mogelijk windparken neerzetten, zegt ze, terwijl er ook studies zijn die laten zien dat langdurige geluidsblootstelling het risico op hart- en vaatziekten kan verhogen. Onderzoeken die plaatsing ondersteunen krijgen aandacht, kritische bevindingen verdwijnen volgens haar te vaak in een la. Voor bewoners met klachten voelt dat als dweilen met de kraan open.
En nu? Luisteren, meten en slimmer beleid
De kloof is helder: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een groot onderzoek zegt geen probleem te zien. Zolang die werelden langs elkaar heen praten, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerde geluidsdichte plek in huis. Artsen vragen om serieuze aandacht: beter meten van geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en cumulatieve hinder. Door klachten niet weg te wimpelen maar echt te onderzoeken, kun je eerlijk afwegen wat een windpark een buurt brengt — en wat het kost.
