De overheid raadt mensen aan om per volwassene zeventig euro in een noodpakket te stoppen. Jaap noemt dat het meest losgezongen advies dat hij in tijden heeft gehoord. Hij vindt het bijna grappig dat er wordt gedacht dat een stapel papier je redt als alles misgaat.
Hij snapt wel dat het bedoeld is om je een gerust gevoel te geven, maar volgens hem pakt het precies verkeerd uit. Het wekt een schijnveiligheid, zegt hij. Dat iemand denkt dat cash werkt als de infrastructuur plat ligt, gaat er bij hem niet in.
De overheid heeft het over de eerste 72 uur na een ramp. Jaap zegt juist: die fase is het wildst. Niemand staat dan te turen naar wisselgeld. Je probeert te overleven, water te regelen en ergens beschutting te vinden in pure onzekerheid.
Als het erop aankomt stelt geld weinig voor
Jaap wijst erop: zonder stroom gaan winkels niet open. Betaalsystemen liggen eruit. Koelingen vallen stil. Transport komt tot stilstand. Dan vraagt hij cynisch wie er dan precies om contant geld zit te springen. Volgens hem is de overheid de realiteit kwijt.
Voor hem is het simpel: zonder basisdiensten betekent geld weinig. Niemand geeft een brood voor een tientje als er honger dreigt, zegt hij. Het draait dan niet om de cijfers op een biljet, maar om wat je direct kunt gebruiken om het te redden.
Het is naïef te geloven dat het vertrouwen in geld blijft als systemen omvallen, vindt hij. Geld werkt alleen zolang mensen het willen aannemen. In een noodsituatie opent niemand zijn voorraad voor papieren beloften zonder directe waarde.
Ruilspul als werkelijke koopkracht
Volgens Jaap krijgen ruilmiddelen juist gewicht wanneer paniek toeslaat. Denk aan sigaretten, sterke drank en energierepen. Hij zegt dat mensen dan zelfs zeep, lucifers, lampolie of warme handschoenen gaan ruilen als het echt krap wordt.
Die spullen hebben direct nut en krijgen daardoor vanzelf waarde. Ze leveren warmte, eten of licht. Dat zijn volgens hem de echte overlevingsfactoren. Een stuk papier stilt geen honger, geeft geen veiligheid en levert nul praktisch voordeel op.
Op het advies dat bankapps bruikbaar moeten blijven reageert hij fel. Zonder stroom opent niemand een app, zegt hij. Dat is technologische tunnelvisie. Voor hem is het een schoolvoorbeeld van beleid door mensen zonder echte crisiservaring.
Volgens Jaap is het vooral symboolpolitiek
Volgens hem is dat geldadvies pure symboolpolitiek. Het oogt ordelijk en beheersbaar, maar dat is schijn. Je wordt een sprookje ingerommeld waarin rampen keurig verlopen, terwijl echte crises altijd rommelig en chaotisch zijn.
Hoe langer hij erover nadenkt, hoe stelliger hij wordt. Voor Jaap wegen eurobiljetten in een envelop veel minder dan bliksoep, zaklampen, multitools of waterfilters. Hij vindt dat de overheid die simpele logica bewust wegwuift.
Hij haalt verhalen aan van oorlogsgeneraties die sieraden ruilden voor brood of schoenen. De geschiedenis laat zien dat waarde in crisistijd compleet kan kantelen, zegt hij. De moderne maatschappij wil dat volgens hem niet erkennen omdat het ongemakkelijk voelt.
Jaaps eigen noodtas
Jaap vindt dat je eerlijker voorgelicht moet worden. De overheid zou moeten zeggen dat contant geld hooguit optioneel is. Durf toe te geven, zegt hij, dat spullen die je kunt gebruiken de enige echte zekerheid zijn als het misgaat.
Hij ziet ruilmiddelen zelfs als de basis van een nieuwe rampeneconomie. Voor hem is dat logisch menselijk gedrag. Wie dat ontkent, begrijpt volgens hem weinig van de overlevingsdrang. Zijn kritiek wordt daarbij steeds onverbiddelijker.
Dus stopt hij in zijn eigen noodpakket heel andere dingen: lucifers, bliksoep, sterke drank, energierepen en warme sokken. Hij noemt dat zijn “valuta om te overleven”. Volgens hem moet je zelf blijven nadenken in plaats van beleid klakkeloos na te apen.
Voor Jaap laat dit geldadvies vooral zien hoe ver de overheid van de werkelijkheid af staat. Beleidsmakers zitten veilig achter een bureau, vindt hij. Hun adviezen sturen te veel op orde, terwijl nood juist chaos brengt en vraagt om improvisatie.
Een vraag aan jou
Jaap hoopt dat we realistischer worden. Eerlijkheid is belangrijker dan cosmetische geruststelling, zegt hij. Praat over de echte risico’s in plaats van over papieren symbolen. Zijn toon blijft fel en strijdlustig.
Nu ben jij aan zet. Is Jaaps scherpe kijk overdreven, of prikt hij juist door een harde waarheid heen die overheid en burgers liever negeren? En welke spullen vind jij echt waardevol in de eerste dagen na een ramp?
