Een onopvallende kei met een onverwacht groot geheim
Denk hier eens aan: je sleept jaren een saaie bruine kei met je mee omdat je heilig gelooft dat er goud in zit. Precies dat gebeurde bij David Hole. Pas veel later ontdekte hij dat er geen spoortje goud in zat, maar wél iets dat voor de wetenschap nog veel waardevoller is: de steen kwam uit de ruimte.
De vondst in Maryborough
In 2015 struint Hole met zijn metaaldetector door het Maryborough Regional Park in Australië, op jacht naar iets kostbaars. Die streek staat immers bekend om de goudkoorts in de 19e eeuw. Op een laag gele klei stuit hij op een opvallend zware, roestbruine brok. De detector slaat uit, het ding voelt loodzwaar, en dus gaat de steen vol verwachting mee naar huis.
Onbreekbaar, zelfs met zwaar gereedschap
Thuis probeert hij de “goudklomp” open te krijgen. Niets werkt: geen rotszaag, geen haakse slijper, geen boormachine. Zelfs zuur, waarmee hij het oppervlak wilde wegvreten, doet helemaal niets. De steen geeft geen krimp. Als het hem zelf echt niet lukt, brengt Hole het mysterieuze stuk naar specialisten van het Melbourne Museum, onderdeel van Museums Victoria.
Experts herkennen iets buitenaards
Geologen Bill Birch en Dermot Henry hadden meteen een vermoeden: dit zou wel eens een meteoriet kunnen zijn. Onderzoek bevestigde hun gevoel. Volgens Henry zijn meteorieten een van de goedkoopste sleutels om het universum te bestuderen. Ze leggen een directe link met het ontstaan van ons zonnestelsel en geven inzicht in leeftijd, vorming en chemie van planeten en andere hemellichamen, inclusief de aarde.
Wat meteorieten ons kunnen vertellen
In meteorieten vind je van alles: sterrenstof, pure elementen uit het periodiek systeem en zelfs organische moleculen zoals aminozuren. Daardoor zijn ze voor wetenschappers onmisbaar. Door zulke stenen te analyseren, krijg je aanwijzingen over hoe materiaal in de vroege nevel rond de zon samenklonterde, smolt, afkoelde en uiteindelijk de bouwstenen van planeten vormde.
Naam, gewicht en leeftijd
De steen, die de naam Maryborough-meteoriet kreeg naar de regio waar hij gevonden werd, weegt ongeveer 17 kilo. In Proceedings of the Royal Society of Victoria schrijven Australische onderzoekers dat het materiaal vermoedelijk zo’n 4,6 miljard jaar geleden is ontstaan, rond de geboorte van het zonnestelsel. Exact wanneer hij op aarde neerkwam is minder duidelijk; koolstof-14-analyses wijzen op een val ergens tussen 100 en 1000 jaar geleden.
Een relatief recente vuurbol?
In de omgeving van Maryborough zijn tussen 1889 en 1951 meerdere spectaculaire lichtverschijnselen gemeld. Het is dus goed mogelijk dat deze meteoriet relatief kort geleden de atmosfeer binnenvloog en daarna in de grond belandde. Dat verklaart waarom hij zo goed bewaard is gebleven en, ondanks zijn kosmische leeftijd, nog aan het aardoppervlak te vinden was.
Een kijkje in de kern
Om te ontdekken wat er ín de steen zat, zaagden onderzoekers met een diamantblad een klein stukje af. De analyses wezen op een gewone H5-chondriet. Dat type bevat minuscule kristallijne bolletjes — chondrules — die ontstaan wanneer stof in het vroege zonnestelsel plotseling verhit en daarna weer afgekoeld wordt. Chemie en structuur suggereren dat deze meteoriet uit de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter afkomstig is.
Zeldzaam tussen de “gevonden” stenen
Musea krijgen vaak rotsen binnen van mensen die denken dat ze een meteoriet hebben gevonden. Slechts een klein deel blijkt echt buitenaards. Daardoor is de Maryborough-meteoriet extra bijzonder. Bill Birch, emeritus conservator geowetenschappen en hoofdauteur van de studie, benadrukte hoe bizar het is dat zo’n oeroud stuk gesteente gewoon in je hand past en door onderzoekers bestudeerd kan worden.
Geen goud, maar iets dat meer vertelt
Hole zocht naar goud, maar vond uiteindelijk iets dat in kennis en betekenis veel meer waard is. Zijn onverzettelijke rots bleek een tijdcapsule uit de kosmos: een reminder dat ogenschijnlijk gewone vondsten soms een verhaal dragen dat begon lang voordat er mensen op aarde rondliepen.
