Voor het raam in Jokes woonkamer dwarrelt de eerste sneeuw naar beneden. In de hoek brandt de houtkachel, zacht knetterend en behaaglijk gloedvol, precies dat soort warmte waarbij je vanzelf tot rust komt. Zie je hoe koud het buiten is, dan snap je meteen waarom ze hem aanzet. Toch krijgt ze de laatste tijd vooral opmerkingen te horen.
“Mensen roepen dat zo’n kachel niet meer kan, maar ik steek hem gewoon aan,” zegt ze beslist, 54 jaar, haar handen om een stomende mok thee.
Wat de buren vinden en wat dat met je doet
Onlangs stonden de buren weer voor de deur. Fijnstof, gezondheid, klimaat—voor je het weet krijg je een hele toespraak, zegt Joke. Dan voelt ze zich bijna weggezet als vervuiler. “Alsof ik hier een fabriek draai,” bromde ze later. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van het vuur. Punt.”
Van toen naar vandaag
Het schuurt ook omdat ze is opgegroeid in een tijd waarin een houtkachel heel normaal was. Iedereen had er een; niemand keek ervan op. Nu lijkt het bijna verdacht als je je huis zo verwarmt. “Alsof ik verkeerd bezig ben omdat ik mijn woonkamer gezellig en warm maak,” zegt ze, terwijl ze naar de vlammen tuurt.
Netjes stoken en toch commentaar
Volgens Joke doet ze alles volgens het boekje: droog hout, goede trek, de schoorsteen elk jaar laten vegen. “Wat kan ik nog meer doen?” vraagt ze zich af. Ze snapt heus dat de tijd verandert en dat het klimaat belangrijk is. Maar het schuurt als mensen doen alsof je zomaar even overstapt.
Pensioen en wat dat in de praktijk betekent
“Ik ben met pensioen,” vertelt ze. “Moet ik dan ineens duizenden euro’s neerleggen voor een warmtepomp? Dat geld heb ik niet.” Het is herkenbaar: de lat voor duurzaamheid gaat omhoog, maar niet iedereen kan daar zomaar aan voldoen. In gesprekken over de energietransitie voelen mensen zoals Joke zich vaak over het hoofd gezien.
Meebewegen, maar niet alles inleveren
Toch denkt ze mee. Haar kleindochter zei laatst dat het vooral gaat om de wereld van morgen. Dat raakte. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik dan alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uithaal? Er moet toch ergens een middenweg zijn.”
Betaalbare opties en eerlijke steun
Een vriend met ook een kachel vatte het zo samen: als je wilt dat mensen overstappen, zorg dan voor oplossingen die te betalen zijn. Bijvoorbeeld pelletkachels die wél binnen bereik liggen, of subsidies die niet alleen werken voor wie veel spaargeld heeft. “Het voelt nu vaak alsof de schuld bij ons ligt, terwijl de alternatieven te duur of te ingewikkeld zijn,” zegt Joke. Je kunt niemand forceren als de stap onhaalbaar is.
Meer nuance in de discussie over stoken
Wat haar stoort, is over één kam scheren. Er zijn zeker slechte stookgewoontes: nat hout, afval verbranden, rook die overal doorheen trekt. Maar zo doet zij het niet. “Ik let er écht op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde verwijten als mensen die het wél verkeerd aanpakken.
Beter praten dan wijzen
Ze staat open voor gesprek. “Ik luister echt naar anderen,” zegt ze. “Maar het voelt vaak eenrichtingsverkeer, alsof mijn situatie niet telt.” Haar uitnodiging is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat. Kritisch zijn mag, maar luister dan ook naar elkaars verhaal.
Warmte is meer dan cijfers op de thermostaat
Voor Joke is de kachel meer dan een apparaat. Het herinnert haar aan vroeger, aan het huis van haar moeder waar het fornuis het hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” Die warmte is niet alleen in graden te vangen; het zit ook in herinneringen. Dat zet je niet zomaar aan de kant.
Haar huis, haar keuze
Ze is vastbesloten: zolang ze verantwoord stookt, blijft de kachel branden. De buitenlucht respecteren en jezelf warm houden—daar wil ze de balans in zoeken. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. Hier maak ik mijn eigen keuzes.”
