Overleven met een uitkering
Nico zit al meer dan tien jaar in de bijstand. Elke maand moet hij zichzelf verantwoorden, alsof rondkomen van een uitkering een luxe probleem is. In werkelijkheid is het een voortdurende strijd om niet kopje onder te gaan. Alleen van zijn uitkering kan hij niet rondkomen.
Daarom vult hij noodgedwongen zijn inkomen aan met zwart werk. Het gaat niet om grote bedragen of een luxe leven—gewoon zorgen dat de huur betaald wordt en zijn kinderen te eten hebben. De rekeningen wachten namelijk niet op de bureaucratische molens van de overheid.
Zwart werk als logische keuze
“Als ze de uitkeringen iets zouden verhogen, hoefde ik die rompslomp niet te doen,” zegt Nico. Voor hem gaat het bij zwart werken niet om morele vraagstukken, maar puur om te overleven. Hij staat hierin niet alleen—duizenden anderen zitten in hetzelfde schuitje.
De uitkering is gewoonweg te laag om van te leven, maar te hoog om in aanmerking te komen voor genoeg extra hulp. De realiteit is dat veel mensen in Nederland alleen kunnen rondkomen door de regels te overtreden. Niet omdat ze dat willen, maar omdat ze geen keus hebben.
Werken loont niet
Als Nico fulltime gaat werken, zou hij netto minder overhouden. Zijn toeslagen verdwijnen, kinderopvang wordt onbetaalbaar, en zijn woonlasten stijgen. Het is financieel voordeliger om een combinatie van uitkering, toeslagen en zwart werk te hebben dan een regulier salaris te verdienen.
Die situatie is absurd en komt volledig door het huidige beleid. We hebben een systeem gecreëerd waarin armoede wordt beloond, maar werken wordt bestraft. Dan is het geen wonder dat mensen afhaken. De cijfers zijn duidelijk: het aantal werkende armen stijgt, terwijl structurele armoede blijft bestaan.
Wantrouwen en sancties
In plaats van te helpen, kiest de overheid ervoor om te controleren. Mensen zoals Nico worden gezien als uitbuiters, niet als slachtoffers van het beleid. Elke fout wordt bestraft. Elk extra inkomen moet tot op de cent verantwoord worden.
Dit systeem straft creativiteit, initiatief en overlevingskracht. Het ontbreekt aan menselijkheid en realiteitszin. We verwachten dat mensen in armoede zich houden aan regels die zijn bedacht door en voor de middenklasse, zonder enig begrip van wat leven met een lege koelkast inhoudt.
Geen schuld, maar gevolg
Nico is geen uitzondering of kwaadwillende. Hij is het resultaat van falend beleid. Van een overheid die structurele armoede accepteert, maar moreel veroordeelt. Zolang werken niet loont en uitkeringen niet toereikend zijn, zullen mensen zoals hij alternatieven zoeken—en vinden.
In deze context is zwart werken geen misdaad, maar een reactie. Een noodzakelijke handeling binnen een oneerlijk systeem. De echte vraag is niet of Nico fout zit, maar waarom hij überhaupt in deze situatie gedwongen wordt.
Wat zou jij doen?
De eenvoudige reactie is veroordeling. De eerlijke vraag is: wat zou jij doen? Als jij in Nico’s schoenen stond—met kinderen, rekeningen en geen perspectief—zou jij je strikt aan de regels houden? Of kies je voor overleven, regels of geen regels?
Zolang we die vraag niet durven te stellen, verandert er niets. De oplossing ligt niet in strengere handhaving, maar in rechtvaardig beleid. Menselijk beleid. Tot die tijd blijft Nico doen wat hij moet doen: overleven. Omdat het systeem hem geen andere keus laat.
